Compenseren

Iedereen compenseert wel eens en daar is vaak niets mis mee. Als je je niet zo lekker voelt compenseer je dat bv. met wat lekkers te eten of als je je bv. verveelt door naar onzinnige filmpjes te kijken etc. Als je dat zo nu en dan doet is er niets aan de hand en is het een onschuldige manier om jezelf een beetje te troosten of enigszins te vermaken. Maar als je vaak gevoelens van onzekerheid, eenzaamheid, verdriet, verveling of frustratie etc. compenseert wordt het een ander verhaal.

Het is een natuurlijke reacties om te proberen een onbalans, een gebrek of een tekort te compenseren. En als je werkelijk iets mist dat je nodig hebt, heb je ook weinig keuze dan om dit te proberen te compenseren. Als je bv. niet zo goed kunt zien, compenseer je dat met een bril of als je bv. niet zo sterk bent probeer je dat te compenseren door slim te zijn. Maar als je een gevoel van schaamte of onzekerheid gaat compenseren met geld, status, uiterlijk of imago is dat minder onschuldig en word je afhankelijk van bevestiging, waardering & goedkeuring.

Compensatiegedrag

Mensen ontwikkelen een heleboel kwaliteiten als compensatie voor iets dat ze (denken te) missen. Als je je vroeger onveilig hebt gevoeld of heel onzeker was over je intelligentie, uiterlijk, sociale rol of waarde, kun je bv. een talent ontwikkeld hebben om dit te compenseren en heel grappig, bijdehand, eigenwijs, charmant, empathisch, behulpzaam, ijverig, lief, stoer, sterk of sociaal-intelligent etc. geworden zijn - waardoor je juist onafhankelijker & sterker bent geworden.

Maar hoe sterker het onderliggende negatieve gevoel is, hoe meer positief compensatiegedrag verandert in een negatieve afhankelijkheid, zoals gebeurt wanneer het compensatiegedrag het gevoel van onveiligheid of onzekerheid niet blijvend vermindert, maar juist in stand houdt of zelfs versterkt. Dit gebeurt bv. als je een vervelend gevoel probeert te compenseren met aandacht, bevestiging of waardering en daardoor juist onzekerder wordt. Of als je door veel te snacken of bingen of door drank of drugs je je juist nog minder goed over jezelf voelt.

Maar ook wanneer je negatief bent gaan compenseren door je onderdanig, afstandelijk of introvert te gaan gedragen of juist dominant of controlerend of zelfs heel egoistisch, manipulatief, gemeen, agressief of achterbaks, ga je je daar nog minder goed door voelen - en jij niet alleen. Vaak veroorzaakt dit veel problemen met je omgeving waardoor er een negatieve spiraal kan ontstaan, die maakt dat het gedrag steeds dieper inslijt & 'gewoon' wordt - terwijl het dat niet is.

Moeilijke gevoelens compenseren

Als je niet goed met moeilijke gevoelens hebt leren omgaan kun je het gewend zijn om zo'n gevoel automatisch te proberen onderdrukken, uit de weg te gaan, te verdoven of op een of andere manier te compenseren - of dat nu verdriet, verveling, angst, eenzaamheid, onveiligheid, onzekerheid, minderwaardigheid, frustratie of boosheid is. Maar als je niet met zulke gevoelens om leert gaan, zul je eindeloos moeten blijven compenseren - zonder dat het werkelijk iets oplost.

Vaak zelfs integendeel, want die onderdrukte gevoelens produceren negatieve, verdrietige, boze, angstige, gefrustreerde, onzekere gedachten, die weer moeilijke gevoelens veroorzaken etc. Je kunt je steeds meer voor jezelf & je gevoelens gaan schamen en deze bv. gaan proberen te verbergen achter een imago of een facade. Maar achter die muur wordt het alleen maar eenzamer, terwijl je je toch al niet goed voelde - waardoor compenseren steeds meer een noodzaak kan lijken.

De valkuil van compensatiegedrag

Je kunt (ongemerkt) in een pijnlijke valkuil tuinen en je negatieve gevoelens steeds weer proberen te compenseren met snacken of bingen, met shoppen of kleding, met waardering of erkenning, met scrollen of zappen, met geld of bezittingen, met bevestiging of goedkeuring, met drank of drugs, met succes of status, met hard werken of feesten, met applaus of bewondering - zonder dat het echt goed werkt en zonder dat je er werkelijk diepgaand van weet te genieten.

Want hoeveel geweldige compensaties er ook tot je beschikking staan, hoeveel koekjes, chocolade & hapjes je ook snackt, hoeveel drank of pillen je er ook ingooit, hoeveel films, apps, projecten & afleiding je ook hebt, hoeveel status, waardering of applaus je ook krijgt, hoeveel geld & bezittingen je ook verzamelt, diep van binnen ga je je er niet werkelijk beter door voelen. Want als je intern je niet goed over jezelf voelt, helpen externe compensaties niet of nauwelijks.

Afhankelijkheid

Je voelt je meestal maar heel tijdelijk wat beter als je compenseert en ondertussen word je om je goed te voelen, te kunnen ontspannen of een beetje zelfvertrouwen te krijgen (enigszins) afhankelijk - van andere mensen, van aandacht, bevestiging of waardering of van eten, drank of drugs of van spullen, status, uiterlijk of geld. En hoe meer je compensaties nodig hebt om je (enigszins) goed te voelen, hoe afhankelijker je bent - en hoe groter de kater meestal wordt.

Want als je echt ahankelijk geworden bent, heb je niet alleen te maken met die moeilijke gevoelens, maar ook nog eens met alles wat je daarvoor moet doen & laten. Als je niet meer (goed) zonder drank, drugs of medicatie, status, veel geld of schone schijn, dure kleding, makeup of een mooi uiterlijk, waardering of goedkeuring, je telefoon of andere afleidingen etc. kunt, ben je (enigszins) verslaafd geraakt en dat heeft vaak veel directe & indirecte negatieve gevolgen.

Oorzaken leren aanpakken

Als je veel compenseert blijven (onbewuste) gevoelens van onzekerheid, angst, verveling, frustratie, minderwaardigheid, boosheid, eenzaamheid, verdriet of onveiligheid je leven, werk & relaties (ongemerkt) bepalen. Compensatiegedrag veroorzaakt vaak weer meer problemen, waardoor je je nog minder goed voelt. Het maakt dat je (ongemerkt) steeds meer van jezelf & andere mensen vervreemd en dat je zelfs jezelf (enigszins) kwijt kunt raken - en dat is echt treurig & pijnlijk.

Het is dan ook belangrijk om de oorzaken van je compensatiegedrag bewust te worden & aan te leren pakken. Dat betekent dat je je inzicht gaat ontwikkelen & je je praktische handvatten eigen gaat maken om op een betere & wijzere manier met jezelf, je gevoelens & andere mensen om te gaan. Door nieuwe vaardigheden aan te leren kun je de negatieve spiraal gaan doorbreken en je ondermijnende patronen & disfunctioneel gedrag gaan veranderen. Zodat je niet langer je gevoelens hoeft te compenseren - en (weer) steeds meer kunt gaan genieten.

Centrumpraktijk Haarlem
Email: info@centrumpraktijk.nl
Tel: 0616 44 43 44

Je mindere kant ...

Negativiteit ...